Discussie

Naar aanleiding van het televisieprogramma Road2Reality is dit onderzoek uitgevoerd om inzicht te verkrijgen in het effect van Road2Reality op de kennis, betrokkenheid, attitude en het gedrag van de kijkers met betrekking tot ontwikkelingswerk. De “Theory of planned behavior” (Ajzen, 2005) is in dit onderzoek als theoretisch model gebruikt om de effecten van het televisieprogramma te toetsen aangaande ontwikkelingswerk. Algemeen valt op dat de respondenten Road2Reality positief evalueren. Respondenten vinden het televisieprogramma leuk, interessant, aansprekend en informatief. De algemene tendens van de resultaten is dan ook positief. Respondenten hebben na het bekijken van Road2Reality significant meer kennis over de millenniumdoelen en hebben een significant hogere waargenomen subjectieve norm. Voor betrokkenheid bij ontwikkelingswerk is een marginale significante stijging zichtbaar. Voor de overige variabelen in het onderzoek, kennis, attitude, waargenomen gedragscontrole en intentie is geen significant verschil gevonden, toch is er bij elk van deze variabelen een positieve trend zichtbaar. Dat niet voor alle variabelen een significante stijging is gevonden wil echter absoluut niet zeggen dat het televisieprogramma niet effectief is geweest. Haug (2004) stelt namelijk dat het erg lastig is om een verandering in de onderliggende factoren van het gedrag vast te stellen. Zonder dat er veranderingen in onderliggende factoren optreden kunnen er zich echter wel veranderingen in het concrete gedrag voordoen.

Het TPB model, dat gekozen is om de gedragsintentie te verklaren, blijkt de juiste keuze te zijn geweest. De determinanten van de TPB blijken significante voorspellers te zijn van de intentie om aan ontwikkelingswerk te doen of te doneren. Voordat de respondenten Road2Reality hebben bekeken, voorspellen attitude en waargenomen subjectieve norm 59% van de variatie van de gedragsintentie (gedragscontrole heeft geen significant effect). Na het bekijken van Road2Reality wordt zelfs 68% van de variantie in gedragsintentie verklaard door attitude, waargenomen subjectieve norm en waargenomen gedragscontrole. Uit de analyse komt ook naar voren dat attitude de belangrijkste voorspeller is voor de gedragsintentie gevolgd door waargenomen gedragscontrole en waargenomen subjectieve norm. Voor na het bekijken van Road2Reality kan 74% van de variantie van gedragsintentie verklaard worden door ook betrokkenheid toe te voegen aan het model. Hieruit blijkt dat de TPB een zeer geschikt model is om de intentie om aan ontwikkelingswerk te doen of te doneren, te verklaren.

Dit onderzoek zegt iets over de lange termijn effecten van Road2Reality op de variabelen en niet over de korte termijn effecten net na de uitzending. De variabelen zijn bij dit onderzoek gemeten middels vragenlijsten. Deze zijn voor de eerste uitzending van Road2Reality en in de week na de laatste uitzending verspreid. De meting heeft dus niet direct na een uitzending van Road2Reality plaatsgevonden. Doordat er een tijdsperiode zit tussen het bekijken van Road2Reality en het meten van de variabelen kan worden aangenomen dat de gevonden resultaten iets zeggen over de verandering op de lange termijn van de variabelen. Het zou dus tevens zo kunnen zijn dat de resultaten anders waren geweest als er direct na het bekijken was gemeten.

5.2 Kanttekeningen en kritische reflectie

Met betrekking tot kennis kan niet worden vastgesteld dat respondenten na het bekijken van Road2Reality beter op de hoogte zijn van wat er aan ontwikkelingswerk wordt gedaan. Dit zou kunnen komen doordat er in de media de afgelopen tijd veel aandacht is besteed aan ontwikkelingswerk. Respondenten zouden daarom al dusdanig de mogelijkheid hebben gehad om informatie tot zich te nemen van wat er aan ontwikkelingswerk wordt gedaan, dat Road2Reality daar geen bijdrage aan heeft kunnen leveren. Ook is Road2Reality geen televisieprogramma met een educatieve insteek en heeft er dus geen directe manipulatie van de kennis plaatsgevonden. Jongeren hebben hun visie over ontwikkelingswerk en de problematiek in een ontwikkelingsland gegeven. Zij hadden niet de (specifieke) opdracht om de kennis van de kijkers te vergroten. Aangezien de respondenten wel aangeven meer kennis te hebben over de millenniumdoelen kan worden geconcludeerd dat Road2Reality een bijdrage heeft geleverd aan de algemene kennis over ontwikkelingswerk.

Op basis van deze resultaten kan niet worden geconcludeerd dat de respondenten meer betrokken zijn bij ontwikkelingswerk na het bekijken van Road2Reality. Er is echter wel een trend in de goede richting te zien. Dat het resultaat niet significant is zou kunnen komen door het relatief kleine aantal respondenten. Wederom betreft het geen directe manipulatie van betrokkenheid. Ook zijn respondenten, voor ze Road2Reality hebben gezien, al veelvuldig in aanraking geweest met televisieprogramma’s die iets te maken hebben met ontwikkelingswerk of op een andere manier in aanraking geweest met ontwikkelingswerk. Het zou dus kunnen zijn dat de betrokkenheid van de respondenten al voor een groot gedeelte gevormd was, voordat ze Road2Reality hebben bekeken. Dit zou vooral kunnen gelden voor de onderzoeks-groep die voorzien was vanuit het COS. Deze mensen hebben zich vrijwillig opgegeven. Het zou kunnen zijn dat deze mensen wilden meewerken aan het onderzoek, omdat ze betrokken waren bij ontwikkelingswerk. In dat geval zou er sprake zijn van een selectiebias omdat mensen die erg betrokken waren bij het onderwerp ontwikkelingswerk zichzelf hebben geselecteerd voor het onderzoek. Hierdoor zou de verandering in betrokkenheid als gevolg van Road2Reality relatief klein uit kunnen vallen, terwijl in werkelijkheid het effect wellicht groter is.

Uit de resultaten is niet naar voren gekomen dat respondenten, na het bekijken van Road2Reality, een positievere attitude of een hogere waargenomen gedragscontrole hebben dan daarvoor. Dit zou kunnen komen doordat zowel attitude als waargenomen gedragscontrole voor Road2Reality al op relatief hoog niveau zaten. Er zou dus sprake kunnen zijn van een plafond effect. Bestudering van de gemiddelden laat inderdaad zien dat het plafond effect een plausibele verklaring zou kunnen zijn, aangezien de respondenten aangaven een behoorlijk positieve attitude en sterk gevoel van gedragscontrole te hebben (beide gemiddelden lagen aanzienlijk hoger dan het middenpunt van de schaal). Tevens zou het kunnen zijn dat de attitude en gedragscontrole voor het bekijken van Road2Reality al gevormd waren. Volgens Bassili (1996), Petty en Krosnick (1996) zijn sterke attitudes resistent tegen veranderingen. In dat geval zouden eventuele veranderingen minimaal kunnen zijn. Deze bevindingen komen overeen met Stead et al. (2004). Zij vonden in hun onderzoek geen grote veranderingen in attitude, waargenomen subjectieve norm en waargenomen gedragscontrole. Ook hier geldt dat er sprake zou kunnen zijn van een selectie bias. Voor de waargenomen subjectieve norm is echter wel een significante stijging gevonden. In tegenstelling tot attitude en waargenomen gedragscontrole liggen de scores bij waargenomen subjectieve norm voor het bekijken van Road2Reality minder hoog waardoor deze eerder een stijging zou kunnen laten zien. Een andere reden dat er wel een significant effect voor norm is gevonden, is dat media hier een directe invloed op zou kunnen hebben. In een onderzoek van Chan (1998) naar de invloed van (massa)media op milieubewust gedrag wordt hiermee overeenkomstig beweerd dat deze media vooral gebruikt worden door mensen als een informatiebron voor de sociale norm.

Weet jij even niet meer hoe je verder moet met de discussie van je scriptie? Vertel ons waar je tegenaan loopt via dit formulier en dan gaan we samen kijken wat wij daaraan kunnen doen.